Biện chứng giữa dân tộc và thời đại trong tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

Abstract

Trung ương Đảng khóa VIII, Đảng ta đã cảnh báo: “phát triển kinh tế thị trường mà tách rời cội nguồn văn hóa dân tộc, không dựa trên nền tảng của nền văn hóa ấy, bỏ qua sự kế thừa và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thì “nhất định sẽ lâm vào nguy cơ tha hóa”. Phát triển kinh tế thị trường mở, giao lưu hội nhập và phát triển quan hệ hợp tác kinh tế với khu vực và cộng đồng thế giới mà xa rời những giá trị văn hóa truyền thống “sẽ làm mất bản sắc dân tộc, đánh mất bản thân mình, trở thành cái bóng mờ của dân tộc mình, của dân tộc khác”. Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh: “Môi trường văn hóa bị xâm hại, lai căng, thiếu lành mạnh, trái với thuần phong mỹ tục, các tệ nạn xã hội, tội phạm và sự xâm phạm của các sản phẩm và dịch vụ độc hại làm suy đồi đạo đức, nhất là thanh thiếu niên, rất đáng lo ngại”. Có thể nói, trong lịch sử dân tộc Việt Nam, chưa bao giờ văn hóa Việt Nam có cơ hội tiếp thu những giá trị từ nhiều nền văn hóa và cũng chứa đựng nhiều nguy cơ đánh mất bản sắc dân tộc như hiện nay. Nhưng, nếu chúng ta phủ nhận các giá trị văn hóa thời đại, bảo vệ văn hóa dân tộc bằng cách “bế quan tỏa cảng”, tự bằng lòng với những gì mình đã có, thì chắc chắc chúng ta sẽ bị thế giới bỏ lại ở phía sau; ngược lại, nếu tiếp nhận mọi thứ “nhập khẩu”, kể cả những giá trị văn hóa xa lạ với truyền thống dân tộc thì sớm muộn ta chẳng còn là ta.